Bello-de-niue
Mirabilis jalapa
Nyctaginaceae
Autre noum : Bello-de-nue.
Nom en français : Belle-de-nuit.
Descripcioun :La bello-de-niue nous vèn d'Americo dóu miejour. Au nostre, se pòu trouba dins lis escoumbre umide o en ribo d'aigo proche d'oustau. Se recounèis à si lòngui flour en tube, roujo o d'àutri coulour, que se duerbon lou vèspre. Fai de gròssi boussello. Li fru, negre soun dur e berrugous.
Usanço :Aquesto planto empouisounanto (subretout la grano) èi di proun utilisado en Americo pèr lucha contro li fèbre, l'enflamacioun e pèr sougna li plago e li macaduro (jus de fueio). Ajudo peréu à pissa. Li flour podon servi pèr acoulouri lou manja.
Port : Aubret
Taio : 0,5 à 1(1,5) m
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Mirabilis
Famiho : Nyctaginaceae
Coulour de la flour :
Roujo
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 2 cm
Flourido :
Estiéu - Autouno
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
De juliet à óutobre
Liò : Escoumbre e proche dis oustau
Estànci : Termoumediterran à Mesoumediterran
Couroulougi : Óurigino Americo-Sud
Ref. sc. : Mirabilis jalapa L., 1753
Blad-turc
Zea mays
Poaceae Graminaceae
Àutri noum : Turc, Cavalé, Barbou, Gros-blad, Blad-de-barbarié.
Nom en français : Maïs.
Descripcioun :Lou blad-turc, apela simplamen turc dins la Vesubiò e l'Esteroun, es uno planto proun couneigudo qu'èi forço cultivado. La poudès peréu trouva dins lis escoumbre (coume eici). Se saup pas toujour que fai dos meno de flour, mascle en aut, e femelo sus lou coustat.
Usanço :Es uno planto qu'èi vengudo d'Americo au siècle XVIen. Dins li valado dis Aup Marino proche d'Itàli, la farino douno la celèbro polenta. Se dis "gratar li turcs" pèr leva li gran de la raflo. La farino pòu servi d'emplastre pèr sougna la brouchito. Li barbo fan pissa. Li fueio (bratèio) seco de l'espigo servien pèr garni li matalas. S'atrobo pas dins la naturo, mai èi proche de Euchlaena mexicana o teosento.
Port : Grando erbo
Taio : Pancaro entresigna
Fueio : costo paralèlo
Tipe bioulougico : Teroufite
Cicle bioulougico : Planto de l'an
Gènre : Zea
Famiho : Poaceae
Famiho classico : Graminaceae
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : ges
Ø (o loungour) flour : Pancaro entresigna
Flourido :
Estiéu - Autouno
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Remarco : Planto cultivado
Liò : Champ
- Escoumbre e proche dis oustau
Estànci :
Pancaro entresigna
Couroulougi :
Pancaro entresigna
Ref. sc. : Zea mays L., 1753